Wsiąść do Pociągu – jedziemy dalej: dodatki

Ostatnio porównałam dostępne na rynku wersje podstawowe gry „Wsiąść do Pociągu”. Jednak na tym nie kończy się przygoda z serią – do dyspozycji mamy też liczne dodatki. Nie jest to zwykłe „odcinanie kuponów”: rozszerzenia oferują nowe mapy, na ogół z jakimś „twistem” w postaci nowych zasad, zmieniających odczucia z rozgrywki.  Obecnie na rynku dostępnych jest tyle rozszerzeń, że bez wątpienia każdy znajdzie wśród nich coś dla siebie.

Poniżej przeanalizowałam dostępne dodatki pod kątem różnic w stosunku do podstawowych wersji gier, oraz wspomniałam o naszych wrażeniach z poszczególnych rozgrywek.

Update, styczeń 2018: do zestawienia dodano najnowszy map-pack - Francja/Dziki Zachód.

Update, wrzesień 2019: do zestawienia dodano mapę 6.5 - Polska.

Indie i Szwajcaria

…czyli dodatek dla graczy, którzy potrzebują mapy na mniejszą liczbę osób: mając samą podstawkę i ten dodatek, można liczyć na satysfakcjonującą, zaciętą rywalizację w każdym wariancie liczbowym.

Szwajcaria (2-3 graczy)

 

Różnice: Brak znacznych zmian w stosunku do Europy. Jedynym utrudnieniem jest zasada, że jokerów używać można wyłącznie w tunelach, więc nie są tak cenne (choć tunele zajmują niemal całą południową część mapy). Pojawiają się też bilety prowadzące do krajów ościennych.

Moja opinia: Szwajcaria bardzo dobrze działa na 2 i 3 osoby (zdecydowanie lepiej niż Europa, choć gorzej niż Nordic Countries czy dodatek Wielka Brytania).

Niestety, ma istotną wadę: te same połączenia międzykrajowe pojawiają się na kilku biletach, można więc dobierać kolejne z dużą szansą, że trafimy na pokrywające się, wysoko punktowane trasy. Przekłada się to na bardzo dużą losowość tej planszy. Teoretycznie, jeśli wszyscy gracze są świadomi tego mankamentu, mogą blokować przeciwnika, który chce zmonopolizować takie połączenia. Jeśli jednak w grach przeszkadza Ci obecność strategii wygrywającej i nadmierna losowość, to lepiej zerknąć na inne dodatki.

Indie (2-4 graczy)

Różnice: Nowy rodzaj bonusów – punktuje się za każdą „mandalę”, czyli pętlę, która pozwala na zrealizowanie wskazanej na bilecie trasy na dwa sposoby.

Moja opinia: Indie to jeden z ciekawszych dodatków. Promowanie „pętli” wprowadza to rozgrywkę na nowy poziom, wymaga zmiany strategii oraz starannego planowania tras. Pod tym względem jest to bardzo interesująca i wymagająca kombinowania mapa. Niewątpliwym atutem jest też jej strona wizualna.

Afryka

   (2-5 graczy)

…chyba najpiękniejsza mapa, z której wprost wylewa się afrykański klimat, podkreślany kolorystyką, zwierzęcymi wstawkami na torze punktacji i ciekawą czcionką.

Różnice: „Karty terenu”, odpowiadające trzem typom tras: pustynnym (fragmenty żółte, pomarańczowe, czerwone), leśnym (niebieskie, fioletowe, zielone) i górskim (białe, szare, czarne). Każdy z graczy otrzymuje na początku jedną taką kartę, a później może dobierać nowe zamiast kart wagonów. Karty terenu zagrywane z zestawem kart danego koloru podwajają wartość zajmowanej trasy. Przy najdłuższych fragmentach można w ten sposób zyskać nawet dodatkowe 15 punktów!

Moja opinia: Afryka wymaga zmiany podejścia  i planowania, przez co wrażenia z rozgrywki są zupełnie inne. Fajnie chodzi na 2 osoby, choć nie poleciłabym jej wyłącznie do takich rozgrywek: zdecydowanie zyska przy większej liczbie graczy.

Karty terenu mają jeden minus – punkty należy liczyć na bieżąco. Osobiście nie przepadam za takim rozwiązaniem i we „Wsiąść do Pociągu” zawsze liczę punkty na koniec – po pierwsze, na pewno w ferworze rywalizacji zapomnielibyśmy o dodawaniu punktów, a po drugie daje to miły element zaskoczenia, bo do ostatniej chwili nie znamy zwycięzcy i nikt się nie zniechęca, „bo ja już nie mam szans”. Tutaj, ze względu na fakt, że tylko niektóre trasy punktują podwójnie, nie jest to możliwe. Osobiście poradziliśmy sobie tak, że na bieżąco liczymy wyłącznie bonusy, a resztę podliczamy na koniec.

 Azja - Drużynowa i Legendarna

  

…Azja, a nawet „dwie Azje”, bo dostajemy dwustronną mapę.

Legendarna Azja (2-5 graczy)

Różnice: Główny twist polega na tym, że niektóre szczególnie trudne odcinki tras górskich są oznaczone krzyżykiem i powodują „zużywanie się” wagoników: musimy odrzucić ze swoich zasobów tyle wagoników, ile krzyżyków jest na zajmowanej trasie.

Moja opinia: Bardzo lubię mechanizm odrzucania wagoników. Ma dwojaki efekt – z jednej strony pojawiają się ciekawe dylematy, gdyż za każdy odrzucony wagonik na koniec dostajemy 2 punkty, co sprawia, że zajmowanie „trudnych” tras jest czasem bardziej opłacalne. Z drugiej zaś takie odrzucanie może znacząco przyśpieszyć koniec gry, co wymaga od wszystkich graczy dużej uwagi i strategicznego myślenia. Nieostrożnie odrzucając wagoniki można też doprowadzić do sytuacji, w której zabraknie nam ich do zrealizowania biletów…

Choć nie ma tu jakiegoś kosmicznego twistu, bardzo lubię tę mapę ze względu na jej nieprzewidywalność. Nigdy nie zapomnę rozgrywki na 2 osoby, w której mój mąż zablokował mi wszystkie moje trasy, w związku z czym skończyłam z ujemnymi punktami. Był to jednak pojedynczy przypadek: w Legendarną Azję najlepiej gra się w 4-5 osób.

Azja drużynowa (2-6 graczy)

Różnice: Opcja rozgrywki w parach, maksymalnie dla 6 graczy, ze ściśle określonymi zasadami wymiany informacji. Dodatkowy twist z tunelami: na każdym wypisana jest cyfra, oznaczająca liczbę kart, które musimy odsłonić, gdy chcemy zdobyć tunel. Na innych mapach zawsze są to 3 karty, tutaj może ich być np. 5, co znacząco utrudnia budowanie podziemnych tras.

Moja opinia: Niestety, w wersję drużynową nie miałam okazji nigdy zagrać, więc nie czuję się upoważniona do komentowania tego wariantu. Wynika to z faktu, że gra drużynowa wymaga 6 graczy o podobnym stopniu ogrania, a niestety rzadko zdarza mi się zebrać taką grupę.

Ale: Jeśli masz podobny problem, a zastanawiasz się nad zakupem Azji, nie martw się – mapa do gry drużynowej świetnie chodzi na 3-5 osób na standardowych, nie-drużynowych zasadach, więc na pewno nie będzie jedynie zbierała kurzu. W takim wariancie mamy dość zaciętą rywalizacją, choć nie oferuje ona żadnych przełomowych rozwiązań mechanicznych.

Holandia

 (2-5 graczy)

…zachwyca kolorami i tulipanowym torem punktacji.

Różnice: Każdy gracz rozpoczyna rozgrywkę z określoną liczbą „kwitów”, którymi płaci za trasy – wpłacane są one albo do banku, albo (co bardziej bolesne dla płacącego) do puli innego gracza, który wcześniej zajął jedną z podwójnych nitek danego połączenia. Na koniec gry przyznaje się punkty w zależności od wartości posiadanych kwitów w odniesieniu do pozostałych graczy. W grze na 2 osoby gracz, który ma ich więcej, otrzymuje 35 punktów, często zyskując tym samym decydującą przewagę. Przy 5 graczach najlepszy z zawodników dostaje aż 55 punktów, kolejny – 35, trzeci – 20, czwarty – 10, zaś gracz z najmniejszą liczbą kwitów nie dostaje nic.

Moja opinia: Była to pierwsza mapa, jaką zdecydowaliśmy się sprzedać. Problemem są same kwity, serce mechaniki Holandii. Przede wszystkim różnice między bonusami są ogromne – 35 punktów w grze dwuosobowej, gdzie często o przewadze decyduje jeden kwit?! A w grze na więcej osób nie jest lepiej…

Co więcej, kwity są tajne, co prowadzi do sytuacji, w której nikt nie chce kończyć gry – na ogół na innych mapach pod koniec zajmuje się losowe trasy, żeby zdobyć jeszcze trochę punktów. Tu zaś stoimy przed dylematem: co da mi te parę punktów, jeśli przez kwity, które wydam na zajęcie trasy, mogę stracić szansę na bonus? Wniosek jest jeden: nie będę ryzykować zajmowania nowych tras. W efekcie nikt nie schodzi do 3 wagoników, niezbędnych do zainicjowania końca gry i wisimy smętnie nad planszą, aż ktoś się znudzi na amen.

Widoczny jest też problem słabo zbalansowanych biletów: brak podziału na krótkie i długie jeszcze bardziej zwiększa losowość i sprawia, że gracz, który zrealizował kilkanaście krótkich połączeń, nadal przegra z kimś, kto miał większe szczęście i trafiły mu długie, wysoko punktowane bilety.

Gra średnio działa na 2 graczy: wbudowano w nią tryb „gracza widmo”, którego przeciwnicy obsługują naprzemiennie. Nie jest to najgorszy „dummy player” z jakim miałam do czynienia, jednak rozgrywka przebiega dość sztucznie.

Wreszcie – plansza jest kompletnie nieczytelna. Naprawdę nie wiem, kto zatwierdził tę czcionkę! W połączeniu z pozostałymi wadami zdecydowało to o pozbyciu się gry z kolekcji.

Zjednoczone Królestwo i Pensylwania

...czyli „pociągi dla zaawansowanych” – kompromis między graczami początkującymi i bardziej zaawansowanymi, albo dobry sposób na zrobienie „kroku naprzód” w planszówkowym świecie.

Wielka Brytania (2-4 graczy)

Różnice: Mamy dwa nowe elementy: technologie i koncesje. Początkowo gracz może zajmować jedynie trasy położone w Anglii i składające się z 1-2 pól. Aby zajmować dłuższe odcinki lub trasy promowe, konieczne są kolejne usprawnienia, za które płacimy jokerami, powoli rozbudowując nasze możliwości technologiczne. Mało tego – jeśli chcemy opuścić Anglię i podbić Szkocję, Walię, Francję czy Irlandię, musimy uzyskać na nie koncesje (znowu płatne jokerami).

Moja opinia: Może się wydawać, że takie wzmożone zapotrzebowanie na jokery spowalania grę, jednak rozgrywka jest zaskakująco sprawna i szybka, zwłaszcza na dwie osoby. Jest to zresztą jedna z najlepiej skalujących się plansz – niezależnie od liczby graczy, rozgrywka zawsze jest satysfakcjonująca i wymagająca. Często spotykam się z zastrzeżeniem, że warte 40 punktów połączenie „oceaniczne” z Nowym Jorkiem jest „przegięte”, jednak u nas nigdy nie wpłynęło decydująco na wynik końcowy.

Ponadto Wielka Brytania jest dodatkiem bardzo ładnym: mapa i dołączona nowa talia wagonów (z większą liczbą jokerów) sprawiają wrażenie malowanych akwarelami. To jeden z moich ulubionych dodatków. Ubolewam, że nie przewidziano wariantu dla 5 graczy.

Pensylwania (2-5 graczy)

Różnice: Ta wersja wprowadza uproszczony system „akcji”, czy też „udziałów” u dziewięciu przewoźników – zajmując trasę, gracz musi zdecydować, którego przedsiębiorstwa akcje chce za nią pobrać. Na koniec gry za karty udziałów przyznaje się punkty w zależności od tego, ile posiadamy ich względem innych graczy (rozpatruje się to osobno dla każdego przewoźnika).

Moja opinia:  Pensylwania wizualnie nie może równać się z Wielką Brytanią – jest zwyczajnie brzydka i szara. Oferuje za to porównywalnie przełomowe zmiany w bazowej mechanice „Wsiąść do Pociągu”. Mimo to średnio przypadła mi do gustu, być może ze względu na fakt, że ciągle trafiały mi bilety, które w jedyny sensowny sposób mogłam poprowadzić jedynie trasami niedającymi kart udziałów. Istnieje szansa, że Pensylwania zyska przy bliższym poznaniu – na razie nie graliśmy w nią zbyt często, bo ze względu na luzy na planszy i „gracza widmo” przy 2 osobach wyciągamy ją wyłącznie dla 3-5 graczy.

Dodatkowym problemem są niesamowicie długie trasy – często już na początku jesteśmy zmuszeni odrzucić niektóre bilety, bo z góry wiadomo, że nie wystarczy nam wagoników. A co dopiero mówić o zmianach trasy czy dobieraniu nowych biletów...

Uwaga: w mojej wersji na planszy zabrakło tabeli z punktacją za poszczególne długości odcinków. Z tego powodu początkowo założyliśmy, że punktuje się wyłącznie za bilety i karty udziałów, co znacząco zmieniało wyniki. W nowszym wydaniu taka tabela już jest, ale warto o tym pamiętać, gdyby trafiła Wam się starsza wersja - punkty liczymy jak zwykle.

Francja i Dziki Zachód

Dodatek, który - następując po Wielkiej Brytanii i Pensylwanii - pokazuje wyraźnie, w jakim kierunku zmierza seria: autor stara się wprowadzać nowe mechanizmy i nie poprzestaje na odcinaniu kuponów. W efekcie dostajemy całkiem ciekawe mechaniki, zachowujące elegancję oryginału, a jednocześnie oferujące rozwiązania, które nie znudzą nawet bardziej zaawansowanego gracza.

Francja (2-5 graczy)

Różnice: We Francji jeszcze nie zbudowano torów - mamy jedynie podkłady, które sugerują, gdzie mogą one przebiegać. To, jaki kolor będzie potrzebny do zajęcia danego odcinka i gdzie w ogóle dana trasa będzie przebiegać, zależy od graczy, którzy mają do dyspozycji tekturowe "tory" w różnych kolorach, zagrywane każdorazowo po wykonaniu akcji dobierania kart.

Moja opinia: Świetna, dynamiczna mapa (okrzyknięta przez naszą grupę najlepszym dotychczas wydanym dodatkiem!), która w każdej rozgrywce wygląda inaczej. Generuje sporą interakcję (również tę negatywną) i wymaga czujności oraz taktycznego podejścia, a jednocześnie wcale nie jest chaotyczna i pozwala na znacznie lepszą kontrolę losowości. Uwaga: typowa "duża mapa", raczej dla 4-5 graczy niż dla mniejszej ich liczby.
Całą recenzję można przeczytać tutaj.

Dziki Zachód (2-6 graczy)

Różnice: Rozbudowę trasy rozpoczynamy od miasta, które wybieramy sobie na początku rozgrywki, a potem każda trasa, którą zajmujemy, musi łączyć się albo z nim, albo z odchodzącym od niego zajętym już przez nas fragmentem. W praktyce oznacza to, że budujemy sieć - nie możemy, jak w innych wersjach gry, budować fragmentów to tu, to tam, zgodnie z dociągiem kart. Oprócz miasta startowego możemy objąć kontrolą jeszcze dwa inne na naszej trasie: odbierają one punkty innym graczom, którzy do nich dojadą - za dany fragment trasy przeciwnika, który przebiega przez nasze miasto, punktujemy my, a nie on!

Moja opinia: Miły ukłon w stronę graczy pod postacią zestawu wagoników dla 6 gracza (niestety, w kolorze białym - posiadacze Krajów Północy lub Niemiec nie zagrają więc w sześć osób, bo białe pociągi już mają w podstawce). Konieczność budowania trasy w określonej kolejności generuje niestety spore przestoje w grze - często przez wiele tur wszyscy dobierają tylko karty w ciemno, bo nikogo nie interesuje to, co już leży na stole. Prowadzi to też do chomikowania kart na ręce. Wymaga to również dużo staranniejszego wykorzystywania posiadanych już kart. Wariant z miastami jest bardzo ciekawy i bywa dość agresywny (kolejna mapa ze sporą interakcją), ale sprawdza się tak naprawdę na 4-6 graczy - przy 3 graczach na ogół panuje zdecydowanie za duży luz, by w ogóle opłacało się stawiać miasta. Kolejna "duża mapa".

Całą recenzję można przeczytać tutaj.

Polska

(2-4 graczy)

...czyli "mapa 6.5" w serii, wyłącznie na polski rynek.

Różnice: Zamiast tradycyjnych punktów za długość trasy czy liczbę biletów, w Polsce punktujemy za budowanie połączeń z krajami ościennymi. Jeśli w swojej turze uda nam się stworzyć połączenie między dwoma różnymi krajami, zabieramy wierzchnią kartę bonusową z obu tych państw (oczywiście kolejne karty mają niższą wartość, więc kto pierwszy, ten lepszy). Jeśli do tej samej sieci dołączymy potem trzecie państwo, to zbierzemy znowu karty ze wszystkich trzech, i tak dalej. 

Wymaga to nieco innego planowania, zwłaszcza że, uwaga, aby zapunktować za połączenie np. Niemiec z Litwą, musimy zakończyć połączenie, dojeżdżając do jednego z tych krajów: nie możemy "zaklepać sobie" połączeń z tymi krajami i zacząć budowę trasy jednocześnie np. w Niemczech i na Litwie, by połączyć obu tras na środku mapy. Musimy więc planować... i mieć refleks, by nie dać się przyblokować.

Moja opinia: Mechanika łączenia krajów ościennych i punktowania za dodawanie kolejnych do już istniejących sieci nie wydaje się niczym przełomowym, a jednak potrafi trochę namieszać w rozgrywce. Ponieważ połączenia na mapie są krótkie, nie zbierzemy zbyt wielu punktów za nasze wagoniki; musimy punktować za bilety i właśnie za karty państw, znajdując złoty środek między tymi dwoma elementami. Zaniedbanie kart krajów ościennych, zwłaszcza w grze dwuosobowej, wprowadza kolosalne różnice punktowe. 

Jest to dobry dodatek na początek - nie wywraca mechaniki do góry nogami, nie jest skomplikowany, ot, mały twiścik, który wymaga dodatkowego kombinowania. W porównaniu z takimi mapami jak Zjednoczone Królestwo czy Francja wypada dość przeciętnie.

Całą recenzję można przeczytać tutaj.

Japonia i Włochy

Przyznam, że po otwarciu pdf z instrukcją, jeszcze zanim dotarł do mnie dodatek Japonia i Włochy, byłam raczej mocno sceptyczna. Ten sceptycyzm okazał się uzasadniony jedynie w połowie - ten map pack ma do zaoferowania parę ciekawych rozwiązań.

Japonia (2-5 graczy)

Różnice: W Japonii rozbudowujemy sieć superszybkiej kolei: superszybkich wagoników jest 16, a połączenia wybudowane z ich pomocą są wspólne dla wszystkich graczy - każdy może ich użyć do realizacji swoich biletów. Jest to istotne, bo wagoników w swoich kolorach mamy raptem po 20, więc na pewno nie wystarczyłyby nam one na realizację wszystkich tras. Kiedy w puli zostaną tylko 2 wagoniki superszybkiej kolei, rozpoczyna się ostatnia runda - tak, jak gdyby skończyły się wagoniki gracza. Za każdą akcję rozbudowy superszybkiej kolei przesuwamy się na specjalnym Torze Rozwoju - zgodnie z naszą pozycją na nim otrzymamy punkty na koniec gry, zależnie od liczby uczestników. Rozbieżności są spore, w przypadku 5 graczy można zdobyć od +25 punktów do... -20, jeśli zaniedbamy ten proces. Dodatkowo dwa obszary - wyspa Kiusiu i okolice Tokio - zostały powiększone w formie mniejszych mapek na planszy; czasem jedną trasę będziemy budować niejako na dwóch różnych mapkach.

Moja opinia: Zacznijmy od tego, że Japonia oferuje szybką, dynamiczną rozgrywkę - przy ogranych graczach jest to nawet jakieś 20-30 minut w dwie osoby, czyli niewiele więcej niż np. "mały" Londyn, ale daje dużo większą satysfakcję. Superszybka kolej sporo miesza, głównie przez wprowadzenie nowego czynnika uruchamiającego koniec gry  (można nieźle "uziemić" przeciwników) i oczywiście dzięki punktom z toru rozwoju (pojawiają się spore dysproporcje, ale nie tak absurdalne i bolesne jak w Holandii) - ponieważ mamy tylko 20 własnych wagoników, to punkty na koniec będziemy mieć w zasadzie tylko z biletów i za rozwój superszybkiej kolei. Mapa wymaga zupełnie innego planowania i podejścia do rozgrywki, ale jest dzięki temu bardzo ciekawa (i wcale nie tak przekombinowana, jak się początkowo wydaje). Świetnie się skaluje, co na dużych mapach jest nieczęste.

Włochy (2-5 graczy)

Różnice: Mapa Włoch podzielona jest na 17 regionów - w ich identyfikacji pomaga to, że mają różne kolory, a nazwy regionów podano też pod nazwami miast. Bonus końcowy przyznawany jest za liczbę połączonych regionów (jeśli zbudowaliśmy więcej niż jedną sieć połączeń, to każda z tych sieci punktuje osobno) - np. za połączenie 2 regionów dostaniemy 6 punktów, ale już za 9 regionów - 11, a za 14 - aż 46, co ma niebagatelne znaczenie dla punktacji końcowej. Ponadto dochodzi też dodatkowa możliwa akcja - zamiast dobierać karty z talii, możemy dobrać kartę Promu z osobnej talii i wykorzystać ją na połączeniu promowym zamiast 2 lokomotyw. 

Moja opinia: Włochy nie zachwycają. W porównaniu z takimi mapami jak Japonia, Francja czy Zjednoczone Królestwo, łatwo odnieść wrażenie, że "nie ma tu nic nowego". Owszem, bonus końcowy za regiony potrafi przechylić szalę zwycięstwa, łatwo też poblokować się na planszy, ale nie ukrywajmy: od Europy czy innej "standardowej" mapy się to wiele nie różni i jeśli ktoś szuka powiewu świeżości, to we Włoszech go nie uświadczy. Dodatkowo liczenie regionów na koniec okazało się żmudne, bo na planszy jest "za dużo wszystkiego" (a przede wszystkim kolorów) i można się pogubić. To typowa duża mapa, lepsza dla większej liczby graczy, choć i na 2 ruszyła całkiem przyzwoicie.

 Mój osobisty ranking map + podsumowanie:

1. Wielka Brytania (świetna mechanika rozwoju technologii, rewelacyjna już od 2 graczy!)

2. Francja (zmienna mapa, ciekawe opcje kontroli losowości)

3. Japonia (szybka rozgrywka z użyciem superszybkiej kolei - wymaga zupełnie innego planowania i podejścia do gry)

4. Afryka (ciekawy mechanizm kart terenu, którego nie można zaniedbywać)

5. Dziki Zachód (wywraca rozgrywkę do góry nogami, nie zawsze na plus, ale mocno angażuje i jest zaskakująco mózgożerna)

6. Pensylwania (ciekawy mechanizm zbierania udziałów)
7. Legendarna Azja (wymaga całkiem innego planowania i nieustannego śledzenia sytuacji)

8. Indie (bardziej strategiczna, piękna mapa z zaciętą rywalizacją o pętle)

9. Włochy (niby wszystko działa, ale brakuje jakiegoś powiewu świeżości w sprawdzonej mechanice)
10. Azja (nie)drużynowa (wariant drużynowy może być bardzo ciekawy; w wersji na klasycznych zasadach świetnie działa na 4-5 osób, choć nie oferuje zbytniego urozmaicenia)

11. Szwajcaria (dobrze działa na 2 i 3 graczy, ale ma zepsuty system biletów) 

12. Holandia (kompletnie niezbalansowana, nieprzemyślana i nieczytelna mapa)

Uwaga: Wersja Wsiąść do Pociągu: Dookoła Świata nie jest dodatkiem i omówiona została w osobnym poście.